در این مطلب به بررسی کاربرد لوله و فیتینگ چدنی در شبکه فاضلاب ساختمان پرداخته می‌شود. لوله‌های چدنی به‌عنوان لوله تحت فشار جهت انتقال گاز، فاضلاب، آب و تخلیه آب مورد استفاده قرار می‌گیرند. این لوله‌ها از جنس چدن خاکستری هستند و معمولا بدون روکش استفاده می‌شوند.
پوشش و روکش در این لوله‌ها سبب کاهش احتمال خوردگی آن‌ها می‌شود و هیدرولیک آن را بهبود می‌بخشد. لوله‌های چدنی در شبکه پساب، صنایع تهویه، لوله‌کشی آب، گاز و زباله استفاده می‌شوند. رایج‌ترین نوع این لوله‌ها، داکتیل است که در لوله‌کشی فاضلاب مورد استفاده قرار می‌گیرد.
انواع لوله های چدنی فاضلاب از نظر رنگ
انواع لوله های چدنی فاضلاب از نظر رنگ
این لوله‌ها انواعی از لوله‌های آلیاژ آهن و کربن هستند که به‌طور گسترده در شبکه پساب، آب و گاز استفاده می‌شوند. کاربرد لوله و فیتینگ چدنی در شبکه فاضلاب ساختمان به 3 قرن پیش در سده 17 باز می‌گردد. آن‌ها دارای ساختاری از آهن گرافیتی و خاکستری هستند که به‌صورت بدون پوشش استفاده می‌شوند.
جهت بهبود خصوصیات هیدرولیکی و افزایش مقاومت آن‌ها در برابر خوردگی و فرسایش، عملیات پوشش‌دهی آن‌ها در فرآیند تولید اضافه شده است. چدن‌های خاکستری و سفید جزء پرکاربردترین لوله‌های آلیاژ چدن هستند. در ادامه به معرفی انواع این لوله‌ها پرداخته می‌شود.
لوله های چدن خاکستری
این نوع چدن، ساختار ریز گرافیتی دارد که به‌علت رنگ خاکستری ناشی از گرافیت به این نام هم قابل شناسایی است. این چدن ازنظر وزن جزء رایج‌ترین آلیاژ آهن استفاده‌شده در صنعت است. این چدن در مواردی که مشخصه سختی از مقاومت کششی مهم‌تر باشد استفاده می‌شود. با توجه به کاربرد لوله و فیتینگ چدنی در شبکه فاضلاب ساختمان به‌علت خصوصیات منحصربه‌فردی که دارند از این چدن در پمپ‌ها، موتور احتراق داخلی، بدنه شیرآلات و جعبه برق نیز استفاده می‌شود.
در بیشتر ترکیبات آن 4درصد کربن، 3درصد سیلیس و آهن استفاده شده است. مقاومت کششی و برشی چدن خاکستری در مقایسه با فولاد کم‌تر است اما مقاومت فشاری آن مشابه فولاد با مقدار متوسطی کربن است. خصوصیات مکانیکی آن به‌وسیله پوسته گرافیتی ریز ساختار آن مشخص می‌شود.
بیشتر بخوانید: لوله های به کار رفته در لوله کشی ساختمان
لوله های چدن سفید
در این لوله‌ها به‌علت وجود ترسیب‌دهنده کاربید آهن، رگه‌ها سفید می‌شوند که این عامل سبب نام‌گذاری متفاوت آن شده است. ماده گرافیتی‌کننده (سیلیس) در این چدن کم‌تر است و سرعت سردکردن آن نسبت به چدن خاکستری بیشتر است. این تفاوت در فرآیند سردشدن سبب افزایش سختی و کاهش سفتی آن می‌شود. سفتی سبب جذب انرژی و جلوگیری از شکستن ماده می‌شود.
طبق کاربرد لوله و فیتینگ چدنی در شبکه فاضلاب ساختمان به‌علت میزان قابل توجه کاربید آهن در ساختار این لوله‌ها، آن را به‌عنوان سرامیک فلز دسته‌بندی می‌کنند. به‌علت سختی زیاد، این چدن خاصیت شکننده‌تری دارد و قابل استفاده در ساخت قطعات نیست اما به‌علت سختی و مقاومت زیاد نسبت به خوردگی و هزینه کم می‌تواند به‌عنوان پوشش در پمپ فاضلاب (بوش پوسته) استفاده شود.
مزیت های لوله چدنی
مزیت های لوله چدنی
این لوله‌ها به‌علت آلیاژ خاص و ضخامت دارای مزایایی ازجمله کاهش انتقال صدا به‌علت ضخامت زیاد، هزینه پایین نسبت به لوله آهنی، دوام زیاد، کارکرد بالا، تنوع در اتصالات، خاصیت تطبیق‌پذیری، مقاومت بالا، استحکام زیاد در برابر فشار واردشده به دیواره خارجی، فرسودگی کم نسبت به لوله‌های فلزی، امکان برطرف‌کردن گرفتگی لوله توسط دستگاه تراکم هوا، فراوانی و در دسترس‌بودن هستند.
انواع لوله های چدنی فاضلاب از لحاظ ظاهری
لوله‌های چدنی سرگرد (سر توپی) شامل 2 سر توپی و یک سر توپی هستند که اتصال آن‌ها توسط کنف و سرب انجام می‌شود. در زمان اتصال ابتدا باید بدنه لوله ازنظر نداشتن ترک و شکستگی بررسی شود که این بررسی توسط ضربه‌زدن آرام با چکش انجام می‌شود. درصورت وجود شکستگی در لوله‌ها، صدای بمی ایجاد می‌شود که به آن صدای چدن مرده می‌گویند.
بعد از قراردادن لوله‌ها در یک راستا توسط چکش و قلم باید کنف را به طوقه اضافه کرده و آن را متراکم کنند. کنف‌ها به 2 شکل 3 رشته‌ای و 2 رشته‌ای بافته می‌شوند و متناسب با ضخامت لوله پیچیده می‌شوند. فضای موجود بین نر و مادگی باید تا عمق 5.2 سانتی‌متر لبه مادگی پر شود. در نهایت بعد از ریختن سرب مذاب به داخل طوقه، کمربند سربی تشکیل می‌شود. این امر برای لوله‌های عمودی انجام نمی‌شود. بعد از عملیات سرب‌ریزی باید توسط چکش و قلم آن را کوبید تا داخل اتصالات فرو برود.
نوع دیگر، لوله‌های چدنی سر تخت هستند. این لوله‌ها قابلیت تحمل فشارهای بالا را دارند. لوله‌های سر تخت دارای لبه قیطانی و فاقد مادگی هستند. به همین علت، وزن آن‌ها کم است. پیوند این لوله‌ها دارای خاصیت کش‌سانی است که در برابر تغییر حرارت، مقاومت زیادی از خود نشان می‌دهند. اتصال آن‌ها توسط واشر لاستیکی و بست مخصوص انجام می‌شود.
جهت اتصال آن‌ها باید واشر لاستیکی را از طوقه فولادی خارج کرد و بعد از بررسی سالم‌بودن آن باید واشر را در انتهای قطعه اول طوری قرار داد که رگه برجسته میانی آن مماس با لبه انتهایی لوله باشد. بخش آزاد واشر باید به پایین برگردانده شود تا رگه میانی آن روی لبه انتهایی قرار بگیرد. قطعه 2 را به واشر وارد می‌کنند طوری که روی رگه میانی قرار بگیرد. بست نگهدارنده فولادی را چرب می‌کنند و طوقه را روی واشر قرار می‌دهند. در نهایت پیچ‌های بست را می‌بندند.
مزایای لوله چدنی فاضلاب ساختمان
این لوله‌ها قدرت مکانیکی کمی دارند و رفتار الاستیکی و ارتجاعی ندارند. لوله‌های چدنی دارای دیواره ضخیم‌تری نسبت به لوله‌های استیل هستند. دیگر مزایای آن عبارتند از کاهش دورریز، عمر مفید طولانی، مقاوم در برابر ضربه، فشار، حرارت، آتش، ضدآلودگی، ضدصوتی، سهولت در آماده‌شدن آن‌ها در فروشگاه، نرخ خورندگی آن‌ها مشابه با لوله‌های فولاد گالوانیزه و داکتیل است. بیشتر این لوله‌ها بعد از سال 1950 توسط پوششی از ملات سیمانی تکمیل شدند. قطر خارجی آن‌ها با پیچ‌های توپر 2 در 120 سانتی‌متر کم‌تر از لوله‌های پلاستیکی است.
کاربرد لوله و فیتینگ چدنی در شبکه فاضلاب ساختمان
کاربرد لوله و فیتینگ چدنی در شبکه فاضلاب ساختمان، شبکه تأسیساتی شهری، تهویه ساختمان و لوله انتقال زباله‌ها است. لوله‌های چدن از جنس آهن چدن تولید می‌شوند و بیشتر در ساختمان‌های قدیمی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این لوله‌ها توسط قطعات به یکدیگر متصل می‌شوند و همانند سیستم لوله‌کشی فاضلاب عمل می‌کنند.
انواع اتصالات چدنی فاضلاب ساختمان
انواع اتصالات چدنی فاضلاب ساختمان
طول هر قطعه از این لوله‌ها برابر با 6 و 9 متر است. جهت اتصال این لوله‌ها در شبکه نیازمند قطعاتی است. 4 اتصال رایج آن عبارتند از اتصال فلنجی، غلاف پیچی، مکانیکی و فشاری. در ادامه به توضیحات تکمیلی هرکدام پرداخته می‌شود.
اتصال فشاری فاضلاب ساختمان
در این اتصال، واشرهای لاستیکی بین جدار بیرونی و دیواره داخلی سر کاسه در بخش قرارگیری سر لوله داخل کاسه قرار داده می‌شود. اشکال گوناگونی از واشرهای لاستیکی با توجه به قطر لوله مورد استفاده قرار می‌گیرند. تطبیق شیارهای سرکاسه و واشر هنگام اتصال مسئله مهمی است و تطابق آن باید با دقت انجام شود. در محل اتصال باید از روان‌ساز استفاده کرد.
اتصال نوع تایتون از انواع اتصالات فشاری است که در آن باید از واشر لاستیکی استفاده شود. برقراری اتصال در این مدل راحت‌تر است. این نوع اتصال دارای انعطاف‌پذیری بالایی است. به همین علت در زمان فرونشست زمین، اتصال لوله‌ها استحکام و آب‌بندی خود را حفظ می‌کنند.
اتصال مکانیکی فاضلاب
نوع دیگر، اتصال مکانیکی است که در آن سر ساده لوله داخل سر کاسه جاگذاری می‌شود و توسط واشر لاستیکی محکم می‌شود. در نهایت با استفاده از غلاف فلزی (گلند) در جای خود متراکم می‌شود. غلاف فلزی، تعدادی سوراخ برای بستن پیچ‌های اتصال دارند. سر کاسه فلنجی و تعدادی جای پیچ دارد.
بستن پیچ‌ها سبب استحکام اتصال، فشرده‌سازی واشر لاستیکی و آب‌بندی بهتر می‌شود. در این اتصال باید از روانکننده جهت جلوگیری از فرسایش و خوردگی سر ساده و داخل کاسه استفاده شود. این نوع اتصال سبب بهبود انبساط و انقباض قابل تحمل در خط لوله می‌شود. در فرونشست زمین و جابه‌جایی‌ها توسط این اتصال می‌توان انحراف لوله را بدون مشکل آب‌بندی منعطف کرد. این اتصال جهت نصب متعلقات مناسب است.
جمع‌بندی
با توجه به کاربرد لوله و فیتینگ چدنی در شبکه فاضلاب ساختمان، سیستم تهویه و تخلیه زباله‌ها در عصر مدرن امروز بیشتر لوله‌ها و اتصالات چدنی با قابلیت‌ها و مشخصات منحصربه‌فردی تولید می‌شوند و برای انتقال سیالات کاربرد دارند. این اتصالات نوعی آلیاژ آهنی متشکل از عناصری مانند کربن، آهن و سیلیسیم هستند که در صنایع آب، فاضلاب و کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
شرکت کاراپمپ علاوه‌بر ارائه خدماتی در حوزه تأسیسات ساختمان، محتواهای رایگان آموزشی را نیز جهت پاسخ‌گویی به سؤالات مشتریان در اختیار مخاطبان قرار می‌دهد. تیم فنی مهندسی سرویس‌کاران، ارائه خدمات باکیفیت و قیمت مناسب با رضایت مشتریان را سرلوحه هدف خود قرار داده‌اند. برای مشاوره می‌توانید با شماره ۰۹۱۲۷۶۹۷۱۲۳ تماس بگیرید.
