لوله کشی سیستم گرمایشی ساختمان باید ازنظر کارایی، راحتی و حداکثر تجهیزات گرمایشی طراحی شده باشد. یک سیستم لوله‌کشی بهینه می‌تواند تفاوت بین سیستمی پرسروصدا و هدردهنده انرژی با سیستمی باشد که آرامش را برای اهالی منزل فراهم می‌کند. برای نصب سیستم‌های گرمایشی خانگی، لوله‌ها و اتصالات باید بادوام، محکم و غیرخورنده باشند تا بتوانند در مدت‌زمان بیشتری کار کنند.

آبگرمکن جزء اساسی سیستم‌های گرمایشی ساختمان محسوب می‌شود که آب گرم خانگی را با یک دیگ بخار یا توسط واحد بدون مخزن با سوخت غیر مستقیم گرم می‌کند. این آب توسط لوله‌هایی به گردش درمی‌آید که آن را به بخاری‌ها، رادیاتورها و سراسر ساختمان می‌رسانند. این سیستم گرمایشی به لوله‌های باکیفیت نیاز دارد تا در برابر دمای بالای آب بتواند مقاومت کند و در فشارهای بالا کارکرد مؤثری داشته باشد. در این مقاله، انواع لوله‌کشی سیستم‌های گرمایشی به‌طور کامل بررسی می‌شود و نکات مهم درباره لوله کشی سیستم گرمایشی ساختمان را بیان خواهیم کرد؛ پس با ما همراه باشید.

اصول لوله کشی سیستم گرمایشی ساختمان

لوله ‌کشی سیستم گرمایشی ساختمان جهت رساندن آب گرم و سرد از قطعه‎‌ فیکسچر استفاده می‌کنند. آن‌ها فاضلاب را حذف می‌کنند و آب تمیز و گرم را جهت دوش، لباسشویی و ظروف فراهم می‌کنند. آبگرمکن، 2 لوله دارد که یکی آب سرد و دیگری آب گرم را به دوش و وسایل برقی ارسال می‌کند. برای ارسال آب گرم و سرد می‌توان از لوله‌های جهت گردش مجدد نیز استفاده کرد. این روش جهت تحویل سریع آب گرم استفاده می‌شود که ازطریق پمپ گردش اتفاق می‌افتد. این روش از 2 لوله استفاده می‌کند که یکی آب را از آبگرمکن به سینک انتقال می‌دهد و دیگری آب استفاده‌نشده را به آبگرمکن می‌رساند.

روش دیگر استفاده از لوله‌کشی کمکی برای تحویل سریع آب است که به‌جای سیستم پمپ و چرخش، بخاری کوچک در بخش سرویس نصب می‌کنند. در این مرحله آب گرم از آبگرمکن مرکزی انتقال پیدا نمی‌کند بلکه این بخاری کوچک و طول لوله کوتاه، آب گرم را خیلی سریع انتقال می‌دهند. این مرحله نیاز به سوخت را افزایش می‌دهد و مصرف انرژی آن بالا است. همچنین هزینه‌های ماهانه را زیاد می‌کند. لوله‌کشی این سیستم ساده است و همه‌چیز آن توسط لوله‌هایی انجام می‌شود که از بخاری به مخزن و سپس به سینک انتقال پیدا می‌کنند.

سیستم لوله کشی گردشی چیست؟

در این نوع لوله کشی سیستم گرمایشی ساختمان، آب بعد از عبور از مبدل حرارتی تخلیه نمی‌شود و توسط شبکه لوله‌کشی بین مبدا حرکت و مبدل به گردش در می‌آید. این سیستم طبق نحوه برگشت آب در 3 دسته برگشت معکوس، برگشت مستقیم و سیستم یک لوله‌ای دسته‌بندی می‌شود.

از سیستم برگشت معکوس هنگامی استفاده می‌شود که مبدل حرارتی، افت فشار یکسان داشته باشد. در این سیستم، طول رفت و برگشت تمام مبدل حرارتی‌ها یکسان است به‌ همین علت، افت فشار دورترین و نزدیک‌ترین مبدل حرارتی با توجه به منبع سرمایش و گرمایش یکسان است. نمونه‌ای از لوله کشی سیستم گرمایشی ساختمان از نوع برگشت معکوس در شکل زیر آورده شده است.

در این شکل، خط تأمین آب سرد و گرم (SUPPLY) انشعاب اول خود را به مبدل حرارتی اول می‌دهد و وارد مبدل حرارتی آخر می‌شود. در طول این مسیر، مبدل حرارتی اول تا مبدل آخر، میزان قطر لوله کم می‌شود.

در سیستم برگشت مستقیم، انشعاب اول از خط اصلی ( رایزر برگشت) دریافت می‌شود و به آخرین مبدل حرارتی وارد می‌شود و انشعاب آخر به اولین مبدل می‌رود. در خط برگشت، میزان قطر لوله از اول تا آخر مبدل افزایش پیدا کرده است. این سیستم زمانی که افت فشار در مبدل‌ها یکسان نباشد قابل استفاده است. در این روند، سایز لوله‌های رفتی و برگشتی در تمام مسیر با یکدیگر برابر هستند. درواقع این سیستم برای طراحی‌هایی که مبدل در فن‌کویل‌ و رادیاتورها دارای افت فشار داخلی و ظرفیت متفاوت است استفاده می‌شود.

در این لوله کشی سیستم گرمایشی ساختمان، میزان افت فشار به مبدل‌های نزدیک به منبع ( چیلر یا بویلر) از میزان افت فشار مبدل دورتر از منبع، کم‌تر است. آب در مبدل نزدیک به منبع، سرعت زیادتری دارد. جهت تعادل این سیستم باید از شیر متعادل‌کننده استفاده کرد. منظور از شیر متعادل‌کننده یعنی شیر زانویی قفلی که در طول مسیر برگشت آب از مبدل حرارتی نصب می‌شود و شیر فلکه گلویی در این مسیر که به کلکتور برگشت در موتورخانه نصب می‌شود.

به‌وسیله این شیرها می‌توان افت فشار را یکسان کرد و سرعت گردش آب در 2 حالت نزدیک و دور مبدل حرارتی برابر کرد. شکل زیر نمونه این سیستم را نشان می‌دهد. در این شکل، انشعاب اول 2 خط رفت و برگشت به اولین مبدل حرارتی وارد می‌شود و انشعاب آخر به آخرین مبدل وارد می‌شود. در مسیر رفت هم تعداد مبدل‌های واردشده به خط اصلی کم می‌شوند. میزان قطر در هر 2 خط رفت و برگشت کاهش پیدا می‌کند.

در سیستم یک لوله‌‎ای جهت برگشت آب، یک خط لوله‌کشی مستقل وجود ندارد و رفت و برگشت آب از یک لوله انجام می‌شود. در شکل زیر، مسیر رفت از بویلر به مبدل‌های حرارتی وارد شده و آب برگشتی از این مبدل‌ها وارد همان خط لوله می‌شود و تا آخرین مبدل حرارتی ادامه پیدا می‌کند تا دوباره به بویلر برگردد. این روند جریان ازطریق پمپ اجرا می‌شود. در این سیستم، قطر لوله اصلی ثابت است. دمای ورودی به مبدل نزدیک‌ منبع در گرمای بیشتر و سرمای کم‌تر از مبدل‌های آخری است.

انواع لوله کشی سیستم‌ گرمایشی ساختمان

اما به مهم‌ترین بخش لوله کشی سیستم گرمایشی ساختمان خواهیم رسید. این سیستم‌ها در ساختمان‌ها با توجه به تعداد طبقه‌ها و عوامل دیگر متنوع هستند. انواع لوله‌های سیستم گرمایشی در ساختمان عبارتند از مسی، فولاد گالوانیزه، لوله PEX ،PVC  و CPVC. لوله‌های مسی ازنظر مقاومت در برابر آلاینده‌ها و مواد شیمیایی، میزان خوردگی کم و طول عمر بالا برتری قابل توجهی نسبت به بقیه دارند اما مدیریت و نصب آن‌ها کمی مشکل است.

این نوع لوله جهت گرم‌کردن خطوط آب بهترین انتخاب است اما هزینه اولیه مس و نصب آن گران است زیرا جهت اتصال به اتصالات فشاری نیاز دارد. این لوله برای سیستم لوله‌کشی کمکی در بخاری گزینه خوبی است زیرا عملکرد عالی و نصب ساده‌تری دارد.

مزایای لوله مسی عبارتند از بادوام، مقاوم، عایق مناسب  که آب را همواره گرم نگه می‌دارد و آب را با آلاینده‌ها آلوده نمی‌کند. از معایب آن می‌توان به قیمت بالای آن، انعطاف‌پذیری کم جهت سیستم چرخش مجدد و وزن سنگین مس اشاره کرد که بسیار مهم در لوله کشی سیستم گرمایشی ساختمان هستند.

فولاد گالوانیزه از موارد استاندارد لوله‌کشی آب گرم است. این لوله‌ها برای آبگرمکن استفاده می‌شوند اما طولانی‌مدت دچار زنگ‌زدگی می‌شوند. دوام بالا، مقاومت زیاد، نصب راحت و عایق حرارتی عالی از مزایای آن به‌شمار می‌رود. فولاد گالوانیزه جهت سیستم چرخش مجدد و کمکی، گزینه خوبی هستند. قیمت بالای فولاد و احتمال تغییردادن رنگ آب از معایب آن است.

PEX جزء جدیدترین لوله‌های ساختمان هستند و در لوله کشی سیستم گرمایشی ساختمان مورد استفاده قرار خواهند گرفت. این لوله‌ها نوعی پلاستیک هستند که از پلی‌اتیلن و پلی‌بوتیلن مخلوط تشکیل می‌شوند. این لوله‌ها گزینه خوبی برای آبگرمکن نیستند زیرا قابلیت اتصال مستقیم به آبگرمکن را ندارند و در طول زمان تحت‌تأثیر دمای بالا قرار می‌گیرند. از این لوله‌ها می‌توان به‌عنوان مقاوم‌سازی و افزودنی به لوله استفاده کرد یا به‌جای آن، قسمتی از مواد مقاوم دیگری را به آبگرمکن به‌صورت مستقیم متصل کرد.

از مزایای لوله PEX، انعطاف‌پذیری بالا، نصب ساده، مدیریت آسان، جاگذاری سریع در خانه، تطبیق‌پذیری با سیستم‌ گردش مجدد، قیمت ارزان، استحکام بالا، امکان خم‌شدگی بدون کوپلینگ و گزینه عالی برای آب سرد است و امکان آلودگی آب گرم به‌دلیل ترکیبات شیمیایی سنگین از معایب این لوله‌ها محسوب می‌شوند که باید در هنگام اجرای لوله کشی ساختمان به آن توجه کنید. لازم است بدانید این نوع لوله‌های می‌توانند بهترین انتخاب در لوله کشی سیستم گرمایشی ساختمان باشند.

لوله‌های PVC از جنس پلاستیک و در رنگ سفید یا خاکستری وجود دارند که با توجه به ضخامت، قطر و کاربرد خود انواع مختلفی دارد. این لوله‌ها دارای مزایای بادوام، قیمت مناسب، باکیفیت، نصب آسان، انعطاف‌پذیری بالا و عدم زنگ‌خوردگی هستند. این لوله‌ها، آلاینده‌ها را به‌مقدار بیشتری ایجاد می‌کنند و مقاومت آن‌ها در برابر حرارت کم است. به‌علت امکان تغییر شکل در آب گرم برای لوله‌کشی آب سرد مناسب هستند. این لوله‌ها برای سیستم گردش مجدد مناسب هستند زیرا برای سیستم مخزن که نزدیک به آبگرمکن قرار دارند می‌توانند مشکلات زیادی را ایجاد کنند که باید به این نکته در لوله کشی سیستم گرمایشی ساختمان توجه کنید.

لوله CPVC از ماده PVC ساخته شده و با کلر اضافی خود، مقاومت بیشتری در برابر آلاینده‌ها و خوردگی دارد. این لوله‌ها سبب یکنواختی لوله‌ آب تمیز می‌شوند و برای سیستم لوله‌کشی آب گرم و سرد گزینه عالی محسوب می‌شود. عایق عالی، قیمت ارزان، انعطاف‌پذیری بالا، نصب راحت، بهترین انتخاب برای سیستم چرخش مجدد و کمکی از مزایای آن است. از معایب آن به عدم قابل بازیافتی، امکان یخ‌زدگی و شکافته‌شدن برای مکان‌های سرد می‌توان اشاره کرد.

انواع اتصالات لوله سیستم گرمایشی ساختمان

اما شاید به مهم‌ترین بخش لوله کشی سیستم گرمایشی ساختمان رسیده‌ایم. زمان اتصال لوله‌های مسی و گالوانیزه جهت جلوگیری از الکترولیز باید از یونیون دی‌الکتریک استفاده کرد. برای تعمیر و نگهداری سریع لوله می‌توان از اتصالات فشاری استفاده کرد که نصب آسان‌تری دارند. از انواع اتصالات می‌توان به اتصالات لحیم‌کاری اشاره کرد که جهت لوله‌های مسی ازطریق فلاکس، لحیم‌کاری و مشعل استفاده می‌شود. اتصالات رزوه‌ای از فولاد، پلاستیک و مس می‌توانند ساخته شوند. جهت اتصالات از نوعی آب‌بندی مانند تفلون یا دوپ لوله استفاده می‌کنند. اتصالات جوش حلال جهت اتصال لوله پلاستیک و چسباندن با سیمان کاربرد دارند. اتصالات فشرده‌سازی که در آن به‌جای لحیم‌کاری و چسب از حلقه فشرده‌سازی استفاده می‌شود و باعث اتصال مس، پلاستیک یا ترکیبی از هر2 می‌شود.

جمع‌بندی

لوله کشی سیستم گرمایشی ساختمان یکی از بخش‌های حائز اهمیت در ساختمان محسوب می‌شود که باید با نهایت دقت و کیفیت بالا توسط تکنسین‌های حرفه‌ای در این زمینه انجام شود. شرکت کارا پمپ با ارائه راه‌حل‌های آینده‌نگر، استفاده از لوازم جانبی دقیق بهترین خدمات را درزمینه اجرا و تأسیسات ارائه می‌دهد. تمامی لوازم جانبی و اتصالات ازنظر کیفیت و کارایی تحت آزمایش‌های دقیق قرار گرفته‌اند تا بتوانند نیاز مخاطب را به بهترین نحو برطرف کنند. این مجموعه برای تمام مشتریان خود، خدمات جامع مدیریت پروژه، مراقبت، تعمیر و تعویض سیستم‌های لوله‌کشی را ارائه می‌دهد. برای دانش‌آگاهی بیشتر درزمینه لوله‌کشی سیستم گرمایشی ساختمان و روندهای گوناگون آن با شماره ۰۹۱۲۷۶۹۷۱۲۳  تماس بگیرید.